Mes

Un mes (del llatín mensis) ye caún de los dolce periodos de tiempu, d'ente 28 y 31 díes, nos que se dixebra l'añu. N'asturianu casique tolos meses tienen un nome de orixe llatín. Asina, marzu yel' mes dedicáu a Marte dios romanu de la guerra, xunu ye'l mes dedicáu a Juno, febreru debe'l so nome a les Februa nes Lupercales, el festival de la purificación na Antigua Roma,.. etc. Sicasí, la cultura popular camudó la mena de nomar dalgunos meses, y asina tenemos que setiembre curia rellación col mes númberu 7, ochobre col mes nᵘ8, y lo que tendría de ser los meses 9 y 10 denómense n'asturianu: payares y avientu respeutivamente.

El porqué setiembre yera'l 7ᵘ mes y ochobre l'8ᵘ tien l'aniciu en que na dómina romana, l'añu entamaba en marzu (primer mes). La duración afitóse de mena que s'intercaltriaren los meses de 30 y 31 díes. Sicasí xunetu y agostu tienen dambos 31 díes, darréu que como xunetu yera'l mes dedicáu a Xuliu César (na mayoría de llingües el nome'l mes deriva de Xuliu) y agostu a César Augustu, camentóse qu'esti últimu nun tenía de ser de menos díes que'l dedicáu a Xuliu César, y d'esti mou foi febreru'l que quedó con menos díes que los demás. Asinamesmo, la esistencia de doce meses tien rellación coles doce constelaciones y cola numberación docenal.